شباهت‌های امام مهدی (علیه‌السلام) به سایر امامان (علیهم‌السلام)

بنا بر روایات همه امامان معصوم(علیهم‌السلام) از یک نور آفریده شده‌اند و یک هدف را بر عهده داشته‌اند و آن هدایت مردم و اشاعه نور ایمان در دل آن‌ها بوده‌است اما بنا بر اقتضائات، در هر زمانی صفتی خاص در هر یک از امامان (علیهم‌السلام) بروز کرده‌است. امام مهدی (علیه‌السلام) آخرین امام از سلسله ائمه (علیهم‌السلام) هستند و اهداف و زحمات اهل بیت (علیهم‌السلام) را به سرانجام می‌رسانند. ایشان جامع همه کمالات الهی انبیاء و اولیاء و ائمه (علیهم‌السلام) می‌باشند به همین خاطر از جهات مختلفی به آن بزرگواران شباهت دارند. در این بخش به شباهت‌های میان امام مهدی (علیه‌السلام) و ائمه (علیهم‌السلام) می‌پردازیم.
اینک منم...
در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: قائم به دیوار کعبه تکیه داده و مردم جهان را مخاطب قرار می‌دهد و می‌فرماید: «هر کس بخواهد آدم و شیث را ببیند، اینک منم آدم و شیث؛ هر کس بخواهد نوح و سام را ببیند، اینک منم نوح و سام؛ هر کس بخواهد ابراهیم و اسماعیل را ببیند، اینک منم ابراهیم و اسماعیل؛ هر کس بخواهد موسی و یوشع را ببیند، اینک منم موسی و یوشں هر کس بخواهد عیسی و شمعون را ببیند، اینک منم عیسی و شمعون؛ هر کس بخواهد محمد -صلی الله علیه و آله - و علی -علیه السلام- را ببیند، اینک منم محمد و علی، هر کس بخواهد حسن و حسین -علیهماالسلام- را ببیند، اینک منم حسن و حسین، هر کس بخواهد امامان از اولاد حسین -علیه السلام- را ببیند، اینک منم آن امامان معصوم از نسل پاک حسین...» (1)

آینه تمام و کمال عصمت پیشگان
مهم‌ترین شباهت‌های میان امام مهدی (علیه‌السلام) با سایر امامان (علیهم‌السلام) عبارتند از:
1- شباهت امام مهدی به امیر‌المومنین (علیهما‌السلام):
بارزترین صفات امیرالمومنین (علیه‌السلام)، علم، زهد و شجاعت ایشان می‌باشد که تمام آن‌ها در امام مهدی (علیه‌السلام) نمودار است. امام علی (علیه‌السلام) درباره علامت‌های امام بر حق می‌فرماید: «امام، آگاه‌ترین فرد است به حلال و حرام خدا و احکام گوناگون و اوامر و نواهی او و هر چه مردم نیازمند آن هستند.» (2)
او از حقایق مادی و معنوی پرده بر‌می‌دارد و مجهولات و نادانسته‌ها را برای همگان روشن می‌سازد. انسان‌ها را همراه با تکامل علوم مادی و دانش بشری، در خداشناسی و تکامل معنوی نیز کمک می‌کند و جامعه‌های جاهل را، آگاه، بینا و دانا می‌سازد.رهبر جامعه موعود، امام عالمی است که کسی دانشمندتر و حکیم‌تر از او نیست "أَوْسَعُکُمْ کَهْفاً وَ أَکْثَرُکُمْ عِلْما" (3) علم و دانش در قلب و وجود او ریشه دوانده و جای گرفته است: «به درستی که علم به احکام خدا و سنت پیامبر -صلی الله علیه و آله - در دل مهدی -علیه السلام- می روید؛ همان طور که زراعت می‌روید بهترین روئیدنی»(4) امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «او عالم‌ترین مردم و حکیم‌ترین مردم و با تقوا‌ترین مردم و بردبارترین مردم و شجاع‌ترین مردم و بخشنده‌ترین مردم و عابدترین مردم است» (5)
همه امامان معصوم (علیهم‌السلام) از یک نور آفریده شده‌اند و یک هدف را بر عهده داشته‌اند و آن هدایت مردم و اشاعه نور ایمان در دل آن‌ها بوده‌است اما بنا بر اقتضائات، در هر زمانی صفتی خاص در هر یک از امامان (علیهم‌السلام) بروز کرده‌است.
2- شباهت امام مهدی به امام حسن (علیهما‌السلام):
یکی از مهمترین اوصاف رهبر یک جامعه حلم و بردباری است و از جمله آثار این صفت: سکون، آرامش داشتن و سبک- سری نکردن در مواقعی است که شخص از دیگران نارواها ببیند. بارزترین صفت امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) حلم و بردباری ایشان بود. امام مهدی (علیه‌السلام) در طول دوران غیبت صغرا و کبرا ناملایمات زیادی از دوست و دشمن دیده است و همه آنها را تحمل کرده و بلکه در مواقعی، برای رفع این جهالت‌ها دعا کرده و از خداوند طلب بخشش کرده است. حضرت مهدی (‌علیه‌السلام) در نامه‌ای به شیخ مفید نوشتند:
«ما بر احوال شما آگاه هستیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست. ما در رسیدگی و رعایت امور شما اهمال نکرده‌ایم و شما را از یاد نبرده‌ایم.»(6)
مرحوم سید‌بن‌طاووس می‌فرماید: در یک سحرگاه در سرداب مطهر (منزل حضرت در سامرا) از حضرت صاحب‌الامر ارواحنا فداه این مناجات را شنیدم که می‌فرمود:
خدایا! شیعیان ما را از شعاع نور ما و بقیه طینت ما خلق کرده‌ای، آنها گناهان زیادی با اتکاء بر محبت به ما و ولایت ما کرده‌اند، اگر گناهان آنها گناهی است که در ارتباط با توست از آنها بگذر ... و آنچه از گناهان آن‌ها که در ارتباط با خودشان است، خودت بین آنها را اصلاح کن...آن‌ها را از آتش جهنم نجات بده و آن‌ها را با دشمنان ما در خشم و سخط خود جمع نفرما. (7)

3- شباهت‌های امام مهدی به امام حسین(علیهما‌السلام):
امام مهدی(علیه‌السلام) شباهت‌های زیادی به امام حسین (علیه‌السلام) دارند. برخی از این شباهت‌ها عبارتند از:
الف- موعود کتب آسمانی: از هر دو بزرگوار در قرآن و سنت پیامبران(صلوات‌الله‌علیهم) و کتاب‌های آسمانی یاد شده است. (8)
ب- نهی از زشتی ها: امام حسین(علیه‌السلام) در امر به معروف و نهی از منکر اهتمام داشتند و تقیه نکردند، امام مهدی(علیه‌السلام) نیز این‌گونه‌اند. امام حسین(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «همه خیر‌ها در آن زمان است که مهدی قیام می‌کند و همه این زشتی‌ها را ازمیان برمی‌دارد.» (9) امام باقر(علیه‌السلام) فرمودند: «دنیا پایان نمی یابد تا اینکه خدای عزوجل مردی از ما اهل بیت را بر می‌انگیزد او به کتاب خدا عمل می‌کند و زشتی در شما نمی‌بیند مگر اینکه از آن نهی می‌کند.» (10)
امام مهدی (علیه‌السلام) آخرین امام از سلسله ائمه (علیهم‌السلام) هستند و اهداف و زحمات اهل بیت (علیهم‌السلام) را به سرانجام می‌رسانند. ایشان جامع همه کمالات الهی انبیاء و اولیاء و ائمه (علیهم‌السلام) می‌باشند به همین خاطر از جهات مختلفی به آن بزرگواران شباهت دارند.
ج- آزاد از بیعت طاغوت: امام حسین (علیه‌السلام) زیر بار بیعت طاغوت زمان نرفتند، امام مهدی (علیه‌السلام) نیز زیر بار بیعت طاغوتی نمی‌روند. در روایتی از امام رضا (علیه‌السلام) علت غیبت این گونه بیان شده‌است: «برای اینکه آن زمان که با شمشیر قیام می‌کند کسی بر عهده او [امام مهدی علیه‌السلام] بیعتی نداشته باشد.» (11)
د- بر بال فرشتگان: فرشتگان، هر دو امام بزرگوار (امام حسین و امام مهدی علیهما‌السلام) را در زمان ولادت به اذن خداوند متعال به آسمان بالا بردند. (12)
ه- مصیبت بزرگ: مصیبت امام حسین (علیه‌السلام) سخت‌ترین مصیبت‌هاست، مصیبت امام مهدی (علیه‌السلام) نیز طولانی و محنتش شدید است.
و- کیست مرا یاری کند: امام حسین (علیه‌السلام)، هنگامی که می‌خواستند از مکّه به سوی عراق خروج کنند، یاری خواستند، امام مهدی (علیه‌السلام) نیز، هنگام ظهور در مکه یاری می‌طلبند. در این زمان نیز اگر گوش دلمان را باز کنیم ندای امام مهدی (علیه‌السلام) را خواهیم شنید که از اهل ایمان یاری می‌طلبند، آیا کسی هست که ندای آن حضرت را پاسخ گوید؟ (13)
ادامه دارد....

پی نوشت:
1. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 53، باب 28، ص 9.
2. همان،ج 25، باب 4، ح 33،ص 165.
3. همان، ج 51، باب 2، ح 14، ص 115.
4. همان، ج 52، باب 27، ح 16، ص 318.
5. معانی‌الاخبار، ابن‌بابویه، باب معنی الإمام المبین، ح 4، ص 102.
6. بحار‌الأنوار، علامه مجلسی، ج 53، ص 175
7. این مطلب به نقل از مرحوم علامه مجلسی قدس سره از ملحقات کتاب انیس العابدین و علامه میرزا حسین نوری قدس سره می‌باشد. البته محدث نوری در نجم الثاقب در ذیل حکایت 19 در انتساب این واقعه به سید‌بن‌طاووس تردید می فرمایند.
8. ر.ک به: المحجّة فیما نزل من القرآن فی الحجّة علیه‌السلام و جلد دهم بحار‌الانوار و تفاسیر و غیر این کتب.
9. الغیبه، طوسی، ص 438.
10. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 52،، باب 27، ح 182، ص 378.
11. کمال‌الدین، صدوق، ج 2، باب 44، ح 4، ص 232، ترجمه منصور پهلوان.
12. همان، باب 41، روایاتی که در مورد مادر مکرمه حضرت قائم (علیه‌السلام) وارد شده‌است.
13. با استفاده از: مکیال‌المکارم، آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، ج1، ص 321 تا 328.